Er zijn meetkundige figuren waarvan het oppervlak of de inhoud alleen te berekenen valt door het figuur op te delen. Hieraan moest ik denken bij het onderwerp Israel visie; een complex onderwerp met zeer veel facetten. In deze column geen visie, maar wat stof tot nadenken....
In onze liederen gebruiken we vaak frasen vanuit Bijbelteksten, maar op wat of wie doelen wij dan wanneer daarin het woord 'Israel' voorkomt? Historisch gezien is Israel de nieuwe, door God gegeven, naam van Jacob en daarmee een persoon. (1) De nakomelingen van Jacob worden Israelieten of kortweg Israel genoemd, (2) en vervolgens krijgt ook het land waar zij wonen deze naam toebedeeld. Ik neem aan dat we in onze liederen refereren aan de grote daden Gods ten aanzien van de personificatie van Israel, want anders zou zo'n lied een geheel andere lading krijgen....
Nu zijn er in christelijke wereld heel wat meningen of visies aangaande Israel. Voor veel van deze visies is het individuele geloof in Christus, in relatie tot het volk Israel als geheel, wel het meest problematische aspect. Met Israel duiden we primair op de naam van een volk als een collectivum. Nu bestaat elk volk uit een X aantal individuen. Maar is bij een theologische benadering van Israel automatisch elk individu besloten, of is een persoonlijke geloof [in Jezus Christus] bepalend, om vervolgens daarmee een nieuw begrip van 'Israel' te vormen?
Simpel gezegd bestaat de geschiedenis van de mensheid uit; schepping, zondeval, verlossing en eindoordeel. Tot aan Jezus had de wet de functie van morele oppasser, (3) en was de offerdienst er mede voor de beeldvorming van Gods Belofte. (4) Om het geheel te benadrukken was er een strikte scheiding tussen Jood en heiden. (5) Door Jezus zijn wij, als gelovigen uit de heidenen, wel tot één Godsvolk geworden, (6) maar hoe om te gaan met zaken zoals besnijdenis, reiniging rituelen, sabbat, feesten en tradities van de 'oude' situatie? Dit vraagstuk was ook de inzet van het eerste apostolisch overleg in Jeruzalem. (7) Hoewel de conclusie kort en bondig was, is dit vraagstuk, gezien de vele in omloop zijnde Israel visies, tot op de huidige dag nog actueel.
Nu speelt Israel, als onderdeel van de mensheid, een heel aparte rol; Niet alleen heeft zij de Messias [Jezus] voortgebracht, maar door haar Godsdienst heeft zij ook het begrip 'vergeving' (8) op bijzondere wijze vorm en inhoud gegeven.
Hoewel Israel als land de bakermat was van het christendom, verliest zij vreemd genoeg daardoor als volk juist de noodzaak van haar aparte status. Door de realisatie van Gods Belofte zijn haar inzettingen overbodig geworden en zijn deze daarmee, om met de schrijver van de Hebreeënbrief te spreken, niet ver van verdwijnen! (9) Toch is het opmerkelijk dat deze 'nieuwe' (NT) situatie enkel begrepen kan worden vanuit de functionaliteit van de (OT) 'oude' situatie!
Wanneer we Gods Woord serieuzer nemen dan onze eigen theologie, dan heeft dit grote consequenties voor menige visie. De meest 'ingeburgerde' visie is die van de vervanging: Door haar ongeloof is Israel aan de kant geschoven, en hebben de gelovigen uit de heidenen de plaats van Israel overgenomen. Het klinkt logisch, maar gaat deze vlieger wel op?
Jezus zei tegen de Samaritaanse vrouw dat noch de Gerazim, noch Jeruzalem de uitgelezen plaats van aanbidding was. (10) De eerste christenen kwamen dan wel samen in de zuilengang van Salomo, (11) maar functioneel was de tempel overbodig geworden. (12) Ook zien we later de accenten van de (door God ingestelde) feesten verschuiven. (13) Had het Pesachfeest de uittocht uit Egypte als thema, met Pasen herdenken wij nu Jezus' dood en opstanding. En wanneer je vandaag de dag ziet hoe weinig de parallel tussen tabernakel dienst en Jezus nog tot de verbeelding spreekt, merk je pas hoe de kerk uiteindelijk los van haar roots is gaan freewheelen.
Ik vraag me wel eens af hoe de eerste christenen (zeker die uit de Joden) zo'n grote omschakeling konden maken, als de oude situatie toch generaties lang hun leven heeft bepaald. En hoe roep je een halt toe aan een voortslepende situatie die geen toekomst meer heeft? Je zou moeten concluderen dat er een diaspora (afsnijding of ballingschap) nodig was om de realiteit van de 'schaduw' te doen vergeten. En dat het oude inderdaad niet ver van verdwijnen was zien we al binnen één generatie plaatsvinden met de verwoesting van de tempel door de Romeinen in het jaar 70 AD.
Nagenoeg alle Israel visies claimen Gods belofte, zowel historisch als bij monde van de profeten, aangaande een land-belofte voor Israel. Maar Gods belofte aan de aartsvaders was er in de eerste plaats op gericht dat hun nageslacht ergens vrij kon gedijen. In het verlengde daarvan lag ook de komst van de Messias besloten. Van die land-belofte staat dan wel geschreven dat ze voor altoos (14) is, maar ze was daarmee zeker niet onvoorwaardelijk, (15) hetgeen we diverse malen zien plaatsvinden in van tevoren aangekondigde (!) diaspora. (mv)
Wanneer wij, als gelovigen uit de heidenen, ons realiseren dat wij geënt zijn op een (lees: de edele) olijfboom, (16) dan geeft dat een heel andere kijk op de Joodse kant. Tenminste, als we daarmee het zelfde bedoelen; Want kan het überhaupt wel: geënt worden op een volk? In evangelische kringen wordt met Israel veelal het hele volk bedoeld, ondanks dat dit volk deels geestelijk dood is omdat het (deels) Christus niet heeft aanvaard. (17) Ook al zou er een tijd komen dat het hele (!?) volk tot geloof in Jezus komt, leven we hier en nu met een andere realiteit. Zou het ook mogelijk zijn dat met die olijfboom de aartsvaders Abraham, Izaäk en Jacob bedoeld worden (18) of enkel Abraham, de vader van alle gelovigen? (19) Immers ook de edele takken moeten opnieuw geënt worden. (20) Door al die verwarring zou je haast over het hoofd zien dat we primair geënt zijn op één olijfboom, waarbij zowel de wilde als originele takken samen deel mogen hebben aan dezelfde levenssappen; Jezus, de Enige die kan zeggen; 'Ik ben de weg, de waarheid en het leven'. (21)
Gelukkig is het Joodse volk nooit van de aardbodem verdwenen. Als dat zou zijn gebeurt, was de bijbel daarmee in een klap als het waren zijn historie kwijt geraakt. Maar om nu te stellen dat het huidige Israel een levende legende is....? In de Romeinenbrief maakt Paulus duidelijk dat God met Israel een weg wil gaan die gericht is op haar behoud, gebaseerd op Zijn beloften aan de aartsvaderen. (22) Terecht waarschuwt hij voor hoogmoed, (23) omdat christenen zich maar al te vaak distantiëren van Israel i.p.v. juist een aanlokkelijk voorbeeld te zijn. Daarbij lijkt onze bezorgdheid over Israel soms op de vraag van Petrus aan Jezus met betrekking tot Johannes; (24) Maar Jezus antwoord was kort en bondig: 'Indien Ik wil, dat hij blijft, totdat Ik kom, wat gaat het u aan? Volg gij Mij.'
Rev.Camp [aug'07] C102
