Ik heb al eens eerder geschreven over het bezigen van een soort christelijk jargon in Evangelische kringen. Met name in gebeden worden de personen (meervoud?) Vader, Zoon en Heilige Geest (hierna afgekort met HG) nog al eens door elkaar gehaald. Maar hoe zit het eigenlijk met dat begrip Drie-eenheid?
Pas in de tweede eeuw van de kerkgeschiedenis zien we het begrip Drie-eenheid als issue naar voren komen. Het begrip werd destijds gelanceerd om de discussie rond de goddelijke 'status' van Jezus te slechten. Hoewel we in het Oude Testament over God én Gods Geest lezen, heeft niemand het dan over een 'Twee-eenheid'....
Vreemd genoeg komen we een - in een adem genoemde - combinatie Vader, Zoon en HG maar een maal in de Bijbel tegen. (1) En het is op z'n minst even opmerkelijk dat Jezus in het zendingsbevel specifiek deze woorden gebruikt, maar zijn discipelen enkel in of op de naam van Jezus handelden. (2)
Wij zijn in onze tijd zo vertrouwd geraakt met deze gegevens, dat we ons amper kunnen voorstellen dat er in de tijd van Handelingen christenen waren die wel van Jezus hadden gehoord, maar (nog) niet van de HG. (3)
Tot op de dag van vandaag is er rond de goddelijke eenheid veel verwarring. Zo wordt door de één de HG als volledig zelfstandig persoon aangesproken (b.v. in het boek: 'Goede morgen HG' ), terwijl anderen - extreem - leren dat God zelf aan het kruis stierf. Bij het laatste vraag ik mij dan af: Sprak Jezus toen tegen zichzelf? En, was het niet God Die sprak op het moment dat Jezus de HG ontving?
Van oudsher wordt de naam van God als heilig beschouwd, en daarom afgekort (JHWH) en enkel omschrijvend (Adonai) genoemd. Maar buiten het algemene begrip Vader (als Schepper) noemde Jezus God zijn Vader (Abba = Aramees voor Pappa) (4) en dat werd hem zeer kwalijk genomen. (5)
Het begrip 'drie persoonlijkheden in een persoon' is inderdaad lastig te bevatten. Blijkbaar heeft God drie verschijningsvormen die zo met elkaar verweven zijn dat wij, als mens, ze alleen los van elkaar kunnen 'begrijpen'. Toch wil ik een poging doen. Eerst een simpel voorbeeld; Water kennen we in drie verschijningvormen; vast (ijs), vloeibaar (water) en damp (stoom). En dan zijn er nog een aantal bijzondere vormen zoals sneeuwkristallen, ijsbloemen, regen en mist.
Wanneer God zegt; 'Hoor, Israel, JHWH uw God is een' (6), doelt het woord 'een' niet op 'enkel', maar staat het gelijk aan wanneer een groep mensen, zo gezegd, met één stem spreekt. Ook lijkt het me logisch dat, wanneer Gods Geest over (of in) een mens komt, God geen stukje van zichzelf mist!
Heel opmerkelijk hierin is Paulus' interpretatie van een door Jesaja opgetekend godspraak. Hij laat het voornemen van God - dat alle knie voor Hem zal buigen - door Jezus tot uitvoering brengen. (7) De verweving van Jezus en God is daar zo logisch, dat de theatrale uitleg van Johannes over Gods vleesgeworden Woord (8) daarop naadloos aansluit.
Zonder in een theologisch discussie te geraken kun je zeggen dat het Evangelie draait om het herstel van de verbroken relatie met God; Al in het paradijs roept God; 'Adam, waar ben je' (9), Henoch wandelde met God [en was niet meer] (10), Mozes ontmoette God meerdere malen (11), en Jozua was voortdurend in de 'tent der samenkomst' te vinden. (12) Maar zijn zulke situaties voor elke sterveling weggelegd?
Wanneer het onze zonden zijn die scheiding bewerken, en God oproept tot bekering (13), dan mag het duidelijk zijn dat enkel terugkeren op rechtte paden niet voldoende is; Er is ook kwijtschelding nodig. Op een aangekondigd moment (Kerst en Pasen) komt Gods belofte aan Adam letterlijk tot leven: Jezus, Het lam van God.
En dat bijzondere offer had / heeft zowel terugwerkende als vooruitwerkende kracht! Zo was het voor Job, als onmiskenbaar OT figuur, al een realiteit! (14) En een ieder die de naam van de Heer aanroept, zal evenzo worden gered. (15)
Als derde part is daar Gods [Heilige] Geest. Kort door de bocht hezegd bewerkt de HG een verandering van onze hart. (16) Op zich niets vreemds, want al in het OT zien we b.v. bij Saul een hartsverandering plaatsvinden. (17) Alleen bleek het voor hem geen blijvende ervaring; hij eindigde 'in het vlees'! (18) Gods aanraking moet ons niet eenmalig (!) overkomen. Jezus spreekt dan ook over een Trooster die blijvend in ons zal zijn. (19)
Schepper, God, Vader, Zoon, Verlosser, Heilige Geest, Trooster, het kan allemaal zo verwarrend zijn. Soms zou ik wel willen dat het woord 'Drie-eenheid' niet was uitgevonden! We zouden de Bijbel heel wat minder krampachtig lezen.
Wanneer wij bevestiging zoeken voor onze theologische vragen met betrekking tot onze Gods ervaringen of ons Godsbeeld, mogen we een voorbeeld nemen aan Johannes de doper; In plaats van een simpel 'Ja' op zijn vraag, of Jezus de Messias was, kreeg hij een wedervraag als antwoord; (20) Een test op zijn geloof in Gods Woord!
Zou ons, vaak verwarrende, jargon mogelijk kunnen voortkomen uit een gebrek aan basiskennis of zelfs ongeloof hierover?
'Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat voor (in de naam van) Jezus elke knie zich zal buigen, ... en elke tong zal belijden: 'Jezus Christus is Heer,' tot eer van God, de Vader.' (21)
Niet waar theologie filosofisch goed in elkaar steekt, maar waar Woord en realiteit met elkaar matchen, daar is (Drie)eenheid!
Rev.Camp [dec'05] C085
