Bij christelijke muziek heeft iedereen wel een eigen beeld. De één denk misschien enkel aan orgelmuziek, terwijl een ander een heavymetalband ook voor mogelijk houdt. Maar is er überhaupt verschil tussen christelijke en reguliere muziek?
Instrumenten, en daarmee dus muziek in het algemeen, zijn in principe neutraal. Enkel de tekst en de aart van de muziek als drager van die tekst maken het pas christelijk. En het woord 'christelijk' zou ik in deze zelfs overdrachtelijk willen gebruiken, want om sommige 'christelijke' muziek heb ik best wel wat bedenkingen. Maar muziek is cultuur afhankelijk. Westerse mensen snappen bijvoorbeeld Oosterse muziek niet, en omgekeerd, en de [h]erkenning ervan is pas met de globalisering van de laatste decennia gekomen. En muziek kan binnen een zelfde cultuur zelfs nog subcultuur afhankelijk zijn.
Maar kijken we enkel naar 'kerk' muziek en met name samenzang in de eredienst, dan beperkt zich het bruikbare aanbod toch aanzienlijk. Dan gaat het niet in de eerste plaats om wat wij persoonlijk mooi of fijn vinden, maar wat 'bruikbaar' is voor alle deelnemers.
En voor een dergelijke keuze staan dus ook de musici! Want hoe bruikbaar is het oorspronkelijke arrangement van de componist ten op zichtte van de mogelijkheden van de lokale uitvoering ervan? Is één enkele, mogelijk matig getalenteerde, gitarist nog in staat de samenzang te begeleiden van een nummer wat oorspronkelijk opgebouwd is rond diverse indrukwekkende solo's en rif's?
Ik stelde me even kritisch op, maar in de praktijk lopen we wel tegen zulke barrières op. Een kleine huisgroep heeft niet die muzikale keuzes die de leden op zondag gewend zijn, en het begeleidende combo van de zondag niet dat wat de gemeenteleden thuis gewend zijn via CD of bv. YouTube. Het mag daarmee aannemelijk zijn dat met de toename van de complexheid van de christelijke muziek het gebruik van 'samenzang tijdens kleine ontmoetingen' eerder af dan toegenomen is. Althans, dat is mijn persoonlijke ervaring.
Juist het verschil tussen het originele arrangement en de lokale uitvoering ervan leveren in de praktijk vaak problemen op. Welke uitvoerende versie wordt gekozen, welk instrument doet die essentiële fill, wie doet de intro, hoe vaak herhalen we de herhaling, enzovoort.
Veel hangt af van de muzikaliteit van de muziekgroep, want muziek zit toch echt tussen onze oren. Een bekende tv wetenschapper (1) heeft laten zien dat muziek specifieke delen van onze hersenen activeren en verbinden. En dat is op zich niet vreemd. Muziek is herkenning en verwachting. Herkenning, omdat we de melodie of tekst al eerder gehoord hebben. En verwachting, omdat bepaalde ritmen of klanken ons als het ware sturen middels vragende en afsluitende akkoorden, ritme, accenten, muzikale opbouw, etc.
Ik moet denken aan mijn vader: Hij was niet erg muzikaal, maar wanneer er in de liturgie 'vers 1, 3 en 5' stond en hij had dat niet gezien, dan zong uiteindelijk iedereen vers 1, 2 en 3. Maar hij ging niet door met vers 4 en 5 omdat hij aan het orgel wel hoorde dat het lied na het 3e vers eindigde.
En dat brengt mij op een ander belangrijk aspect: Meertaligheid. Veel van onze liederen komen uit het Engels en zijn helaas niet altijd zingbaar te vertalen. Door de vertaling eronder te zetten komen we wel tegemoet aan diegenen die de andere taal niet machtig zijn, maar met één oog de vertaling lezen en met het andere oog, en met gebruikmaking van een aanzienlijk deel van ons intelligente brein, een poging doen om tot de juiste uitspraak te komen, lijkt mij een behoorlijke beperking van onze samenzang beleving.
Beseffen we ons op zich wel dat de muziekgroep er is om de gemeente voor te gaan in aanbidding en daarmee sturend ondersteunend is? Maar ook ten aanzien van de geestelijke wereld vervullen zij een belangrijke rol! Werken we enkel ons lijstje af, of reageren we ook op momento voor bv. vrije aanbidding? Ervaren we überhaupt verschil tussen lofprijs en aanbidding, of is dat enkel een soort verzamelnaam.
Ja, er heeft in de afgelopen decennia een hele verandering plaatsgevonden in kerkmuziek. Het is niet meer te vergelijken met dat wat onze ouders of grootouders nog gekend hebben. Twee duizend jaar geleden haalde Petrus de profeet Joel aan; Dat de vervallen hut van David weer hersteld zou worden. (2) En vaak refereren wij dan aan de 'geestelijke liederen' die Paulus noemt. (3) Maar waar gaan daarbij onze gedachten naar uit? Hillsong, Sela, ... of naar Jezus? Want Hij is al onze aanbidding waard!
Rev.Camp [sep'19] C139
